Δευτέρα 13 Απριλίου 2015

Φραγκόσυκο. Φυτό για φράκτες ...αλλά όχι μόνο



Όλοι μας έχουμε δει μια φραγκοσυκιά, κατά τις καλοκαιρινές μας διακοπές. Αν και δεν καλλιεργείται συστηματικά στην Ελλάδα, αυτοφυείται ή φυτεύεται από τους ιδιώτες ως φυτοφράχτης, στη νότιο Ελλάδα και στα νησιά.
Πρόκειται για έναν κάκτο (ανήκει στην οικογένεια Cactaceae) που οι ποικιλίες του που δίνουν τους πιο νόστιμους καρπούς ανήκουν στο είδος Opuntia Ficus Indica.

Τη φραγκοσυκιά την έφεραν με τις εξερευνητικές τους αποστολές οι Ισπανοί κονκισταδόροι από το Μεξικό, από όπου και κατάγεται. Στις ΗΠΑ, Βραζιλία και Μεξικό καλλιεργείται συστηματικά κυρίως ως ζωοτροφή (τα φύλλα της φραγκοσυκιάς αποτελούν τροφή για τα βοοειδή). Για τους καρπούς της καλλιεργείται σε νότιο Ιταλία, Ισπανία και βόρειο Αφρική.

Στην Ελλάδα θα τη συναντήσουμε ως φυτό φυτοφράχτη συνήθως, στα πεδινά και τα παράλια της Πελοποννήσου, της Κρήτης και σχεδόν σε όλα τα νησιά. Η παραγωγή δεν είναι μεγάλη και πωλείται κυρίως στις τοπικές αγορές ενώ οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ των πόλεων εισάγουν τα φραγκόσυκα από το εξωτερικό.



Η φραγκοσυκιά με τα πολλά κοινά ονόματα (Παυλοσυκιά, Φαραοσυκιά, Αραποσυκιά κ.α.) είναι ένα παχύφυτο, αειθαλές φυτό, που φτάνει σε ύψος τα 4-5 μ. και παίρνει τη μορφή θάμνου.

Το ριζικό σύστημα της φραγκοσυκιάς είναι εντυπωσιακό: σε γόνιμα και βαθειά εδάφη οι ρίζες αναπτύσσονται επιφανειακά (μάλιστα, ανανεώνονται σχεδόν κατά 100% κάθε έτος, έτσι εφοδιάζουν με οργανική ουσία το έδαφος) αλλά σε αβαθή και πετρώδη εδάφη εισχωρούν σε μεγάλο βάθος, ανάμεσα από τις σχισμές των βράχων αλλά όχι μόνο αυτό, με τον καιρό ‘’τρυπάνε’’ και αποσαθρώνουν και τις πέτρες!

Τα πραγματικά φύλλα της φραγκοσυκιάς είναι μικροσκοπικά και πέφτουν γρήγορα, λίγο μετά που θα βγουν, την άνοιξη. Έχει επικρατήσει να ονομάζουμε φύλλα, τα κλαδώδια ή φυλλώδια, δηλαδή τα μεγάλα και σε σχήμα κυλινδρικό ή ελλειπτικό (σα ρακέτες του τένις) φυτικά μέρη, πάνω στα οποία βγαίνουν τα λουλούδια και αργότερα οι καρποί. Στις βρώσιμες κυρίως, ποικιλίες, πάνω στα φύλλα υπάρχουν αγκάθια, τα οποία είναι και σκληρά αλλά και ερεθιστικά, αν τρυπήσουν το δέρμα μας. Τα φυλλώδια είναι μεγάλα (μήκους 30-50εκ) και κυρίως, παχιά (10-20εκ.) γιατί σε αυτά αποθηκεύεται νερό, ώστε να μπορέσει το φυτό να αντέξει τις πολύ ψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες.

Στην κορυφή των εξωτερικών φυλλωδίων βγαίνουν κατά τον Ιούνιο τα κίτρινα και μεγάλα λουλούδια, τα οποία αργότερα δένουν και μας δίνουν τα φραγκόσυκα. Αυτά, έχουν σχήμα βαρελοειδές-αχλαδόμορφο, φέρουν αγκάθια στην επιδερμίδα τους, είναι μεγάλα (μήκους 5-8εκ και πάχους 3-5εκ) και ωριμάζουν κατά τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο. Το χρώμα της επιδερμίδας ποικίλλει αναλόγως την ποικιλία, από κίτρινο ως κόκκινο ή μοβ και το χρώμα της σάρκας από πορτοκαλοκίτρινο ως έντονα κόκκινο.

Είναι πραγματικά απορίας άξιο, γιατί δεν καλλιεργείται στην Ελλάδα συστηματικά, καθώς οι χρήσεις του είναι πάρα πολλές: αν φυτευτεί ως φυτό φυτοφράχτη, δημιουργεί ένα αδιαπέραστο στρώμα ασφαλείας από πιθανούς εισβολείς ενώ ταυτόχρονα κρατάει και τη φωτιά μακριά, καθώς τα πλούσια σε νερό φυτικά της μέρη καίγονται πολύ δύσκολα. Λόγω του ύψους της, προστατεύει και από το δυνατό άνεμο και προσφέρει οπτική μόνωση. Πολύ λίγα φυτά μπορούν να αξιοποιήσουν τα ‘’δύσκολα’’ εδάφη όπως η φραγκοσυκιά (όπως τα αμμώδη, άγονα, πετρώδη και αυτά με μεγάλη κλίση. Μάλιστα, στα τελευταία οι ρίζες της φραγκοσυκιάς συγκρατούν τα χώματα προστατεύοντάς το έδαφος από τη διάβρωση). Τέλος, τα φραγκόσυκα είναι ένας γλυκός, με πλούσιο χυμό και ιδιαίτερα δροσιστικός καρπός, που τόσο ανάγκη έχουμε τις ζεστές ημέρες του Αυγούστου! Ένα μειονέκτημά του για κάποιους, είναι ότι περιέχει αρκετά σπέρματα (κουκούτσια). Από τη φραγκοσυκιά φτιάχνονται οινόπνευμα, ρακή, μαρμελάδες και κομπόστες.

Εμείς, φυτεύουμε τις φραγκοσυκιές στα όρια του φράχτη μας ή ακόμα και αν έχουμε σε κάποια μεριά του κήπου μας χώρο με βράχια και πέτρες ή/και έδαφος με μεγάλη κλίση. Αν συνυπολογίσουμε πως είναι ένα από τα πιο ανθεκτικά φυτά σε αρρώστιες/έντομα και χρειάζεται ελάχιστες περιποιήσεις (κλάδεμα, σκάλισμα, άρδευση κλπ), μάλλον θα πρέπει να ξανασκεφτούμε μήπως φυτέψουμε φραγκοσυκιές τον επόμενο Μάιο!

Η φραγκοσυκιά μας δίνει τους πρώτους καρπούς της από το 3ο έτος της ηλικίας της ενώ είναι και μακρόβιο φυτό, δηλ. μας χαρίζει για τουλάχιστον 50-60 χρόνια τους καρπούς της.



ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

Από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προωθούνται οι κιτρινο-πορτοκαλί ελληνικές ποικιλίες «ΧΑΙ», «ΡΕ1», «ΚΑ2» και «Ρ02».

Αν θέλουμε οπωσδήποτε ελληνική ποικιλία, θα πρέπει να κόψουμε τα φυλλώδια από μια ήδη εγκαταστημένη φραγκοσυκιά.



Κλάδεμα

Η φραγκοσυκιά όχι μόνο δε χρειάζεται κλάδεμα, απεναντίας κινδυνεύει να σαπίσει από τις τομές των κλαδεμάτων (αργούν να κλείσουν οι πληγές του κλαδέματος και υπάρχει ο κίνδυνος να εισέλθουν παθογόνοι μύκητες από αυτές).



Λίπανση

Όταν ενηλικιωθεί η φραγκοσυκιά, δεν απαιτεί λίπανση. Στους ενήλικους θάμνους και αν το έδαφός μας είναι άγονο, ενσωματώνουμε σε βάθος 10-20εκ. και γύρω από το κεντρικό στέλεχος της φραγκοσυκιάς 20-30 κιλά από καλά χωνεμένη κοπριά (επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία κάθε 3 χρόνια).



Κλίμα - Φύτευση

Το ιδανικό περιβάλλον της φραγκοσυκιάς είναι το ξηροθερμικό, χωρίς βροχές και υγρασίες. Να μην τη φυτεύουμε σε περιοχές που το χειμώνα πέφτει η θερμοκρασία κάτω από τους 0oC, γιατί θα ξεραθεί (απαιτεί μέση θερμοκρασία χειμώνα τους 10oC). Αντέχει σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (μέχρι και τους 45 oC το φυτό επιτελεί κανονικά όλες τις λειτουργίες του!). Φυτεύουμε σε απευθείας έκθεση στον ήλιο και θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή ώστε το χώμα να μην είναι βαρύ, δηλαδή να στραγγίζει εύκολα το νερό της βροχής. Αν όμως έχουμε ένα τέτοιο χώμα, τότε φυτεύουμε τις φραγκοσυκιές σε ανάχωμα ύψους 30-40εκ., ώστε να βοηθήσουμε το νερό να στραγγίζει πιο εύκολα. Για να δημιουργήσουμε πυκνό φυτοφράχτη, τις φυτεύουμε σε αποστάσεις 1,5 μ. μεταξύ τους. Αν δημιουργήσουμε διπλή ζώνη φύτευσης, οι παράλληλες γραμμές θα απέχουν μεταξύ τους 3-4μ.



Πότισμα

Δεν ποτίζουμε καθόλου, καθώς και η μικρή περίσσεια υγρασίας στο χώμα, μπορεί να ξεράνει τη φραγκοσυκιά (σαπίζουν οι ρίζες της).



Φυτοπροστασία

Για τα πουλιά, τα ποντίκια και τα κατσίκια που τρώνε τους καρπούς, δεν κάνουμε τίποτα, τα αφήνουμε να πάρουν το μερίδιό τους. Για τη μύγα της Μεσογείου (μικρό έντομο που τρώει τον καρπό), κρεμάμε ειδικές παγίδες, π.χ. τις παγίδες τύπου  “McPhail”, οι οποίες τις προσελκύουν και πνίγονται στο υγρό των παγίδων αυτών.

Για προστασία από τους μύκητες, προσέχουμε οι τομές που κάνουμε (είτε για να κόψουμε μοσχεύματα για να τα φυτέψουμε είτε κατά τη συγκομιδή των φραγκόσυκων) να είναι μικρές και κοφτές και να γίνονται πάντα με ξηρό καιρό, ώστε να μην εισέλθουν παθογόνα μέχρι να κλείσουν οι πληγές.



Συγκομιδή

Λόγω των αγκαθιών που έχουν τα φραγκόσυκα αλλά και τα φυλλώδια στην επιφάνειά τους, χρειάζεται λίγη προσοχή για να μην τραυματιστούμε αλλά και για να μην τραυματίσουμε τους καρπούς και το φυτό.

Προτιμάμε τη συλλογή των καρπών το πρωί, καθώς τότε τα αγκάθια είναι πιο εύκαμπτα. Το μάζεμα γίνεται είτε με τα χέρια (φοράμε χοντρά υφασμάτινα γάντια για προστασία) είτε με μηχανικά μέσα (π.χ. τενεκεδένια κουτιά). Για τα ψηλά σημεία, τοποθετούμε τα κουτιά αυτά στην κορυφή καλαμιών ή ακόμα ανοίγουμε εγκάρσια την άκρη των καλαμιών και με πέτρα κρατάμε ανοιχτή τη σχισμή αυτή (το άνοιγμα αυτό θα μας βοηθήσει να κόψουμε τον καρπό από τα φυλλώδια).





Πολλαπλασιασμός

Η φραγκοσυκιά πολλαπλασιάζεται πανεύκολα με μοσχεύματα. Δηλαδή, με κοφτερό μαχαίρι τον Μάιο μήνα κόβουμε ένα φυλλώδιο από τη βάση του και το αφήνουμε λίγες ημέρες στον ήλιο να χάσει μέρος από τα υγρά του (αλλιώς, κατά τη φύτευση μπορεί να σαπίσει). Φυτεύουμε όρθιο το φύλλο, θάβοντας το μισό μέσα στο έδαφος. Κατόπιν, περιμένουμε να βγάλει ρίζες το θαμμένο τμήμα του φύλλου και να δημιουργήσει ένα καινούργιο φυτό.



Θρεπτική αξία

Το φραγκόσυκο είναι πλούσιο σε βιταμίνη C και ενώ περιέχει και βιταμίνη Α, αμινοξέα, σίδηρο, ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο κ.α. Δεν παχαίνει, καθώς τα 100γρ. περιέχουν μόνο 40 θερμίδες.







    ποτέ δε μαζεύουμε τους καρπούς τινάζοντάς τους με καλάμια. Καταστρέφουμε τόσο τους καρπούς αλλά δημιουργούμε και πληγές στα φυτά. Για να φάμε το φραγκόσυκο, θα πρέπει να αφαιρέσουμε την παχιά επιδερμίδα του, η οποία δεν τρώγεται.

    όσο πιο ώριμα κόψουμε τα φραγκόσυκα, τόσο περισσότερο χυμό και καλύτερη γεύση έχουν ενώ τα αγκάθια γίνονται λιγότερο σκληρά.

    Τα φραγκόσυκα ωριμάζουν Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Αν θέλουμε να οψιμίσουμε την παραγωγή μας (την περίοδο αυτή υπάρχουν και πολλά άλλα καλοκαιρινά φρούτα), τότε εφαρμόζουμε την εξής τεχνική: όταν ανθίσουν οι φραγκοσυκιές, τινάζουμε/ρίχνουμε όλα τα λουλούδια τους. Σε 2-3 εβδομάδες θα έχουμε νέα άνθηση. Με τον τρόπο αυτό, μπορούμε να απολαύσουμε τα φραγκόσυκα από τέλος Σεπτεμβρίου και ως τον Νοέμβριο. Έτσι, τα φραγκόσυκα που θα μαζέψουμε θα είναι, ναι μεν λιγότερα σε αριθμό αλλά πιο μεγάλα (θα έχουν μέσο βάρος καρπού 150γρ και όχι 80-90γρ, όπως είναι τα πρώιμα Αυγουστιάτικα).

    πιθανώς να έχουμε δει φραγκοσυκιές να ανθίζουν και να βγάζουν καρπούς και σε πιο κρύες περιοχές, ωστόσο σε αυτές δεν ωριμάζει καλά ο καρπός και δεν είναι ιδιαίτερα γευστικός.
Πηγή : http://realfarm.gr/gia-to-airio/fragkosiko.-fito-gia-fraktes-...alla-oxi-mono.html

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου