ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΖΩΡΖΟΥ (δημοσιευμένο 10 Απριλίου, 2015 , http://www.santonews.com/i-varelades-tis-santorinis-2.santonews
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η κατασκευή των φουντιών (καπάκια) γινόταν από ντούγιες που όταν τις έβαζαν την μια δίπλα στην άλλη και όλες μαζί τις πρεσάριζαν με ξυλόσφηνες και τις κάρφωναν με δίμιτες ξυλόπροκιες. Το φουντί το έκοβαν στρογγυλό σύμφωνα με την φόρμα του βαρελιού και το τρόχιζαν στα άκρα με το ροκάνι (εργαλείο για τρόχισμα ξύλου) για να μπορούν να το σφηνώσουν στο αυλάκι που είχαν κάνει στις ντούγιες. Έτσι τελείωνε η κατασκευή του βαρελιού.
Στις άφορες, τα φουντιά συνήθως τα ενίσχυαν με μια πρόσθετη τραβέρσα (μπάρα από ξύλο). Τέλος αφού τοποθετήσουν τα φουντιά τα ψάθωναν (τοποθετούσαν ψαθί προκειμένου να γίνει καλλίτερη στεγανοποίηση), τα ροκάνιζαν με το ροκάνι, έξυναν δηλ. τις άκρες για να είναι λείες και το σιδέρωναν (ταχτοποιούσαν τα σιδερένια τσέρκια) με το σφυρί και την σφήνα (πολύ παλιότερα τα σιδερένια τσέρκια ήταν ξύλινα και χρησίμευαν για την στήριξη των βαρελιών). Με την καρκουνάρα (ατσάλινο εργαλείο σαν δίκοπο μυτερό μαχαίρι) ανοίγουν δυο τρύπες στο βαρέλι την καρκούνα (στο σημείο που κάνει κοιλιά το βαρέλι) μεγάλη τρύπα που το γεμίζουν μούστο και μια μικρότερη που βάζουν την κάνουλα (βρύση). Την καρκούνα την κλείνουν με ένα πίρο από ξύλο κέδρου ή δρυός και την τύλιγαν με ύφασμα λινό.
Το βαρέλι είναι έτοιμο. Τώρα πλέον το μόνο που θέλει είναι να γεμίσει με τα αρώματα του ασύρτικου, του αθηριού και του μαυράθηρου έως ότου ωριμάσει ο μούστος. Η αιτία να ανοίξουμε την κάνουλα και να γευτούμε το υπέροχο αποτέλεσμα συνήθως δεν αργεί. Αρκεί μια καλή παρέα, ένα καλό φαγητό, αλλά και μια οικογενειακή ή επαγγελματική χαρά ή επιτυχία είναι αυτά που θα δώσουν το σύνθημα να ανοίξει το πρώτο γιοματάρι και να αναφωνήσουμε στην υγειά μας και καλά κρασιά.
Με εκτίμηση
Μάρκος Ζώρζος
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Παλιό βαρέλι, από την Κάναβα Ρούσσος
Τρόπος κατασκευής βαρελιού και εργαλεία.
Ο τρόπος κατασκευής ενός βαρελιού δεν ήταν απλή υπόθεση, για την κατασκευή του χρειαζόταν προγραμματισμός και πολλά εργαλεία. Πρέπει να σημειώσουμε ότι όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν ήταν κατασκευασμένα από τους ίδιους τους βαρελάδες. Ας δούμε όμως βήμα βήμα την κατασκευή. Για την κατασκευή μιας άφορας μπορεί να χρειαζόταν από 38-42 ντούγιες (σανίδες), ανάλογα με το φάρδος τους, όσο πιο στενές ήταν τόσο πιο καλές. Αφού έκαναν την επιλογή στις κατάλληλες ντούγιες τότε με την ταλιαδούρα (είδος τσεκουριού – μπαλτάς) επεξεργαζόταν τις ντούγιες δίνοντας το κατάλληλο σχήμα κατά μήκος με ελαφριά κλήση προς τα μέσα και στις 2 πλευρές προκειμένου να μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους. Έκοβαν όλες τις ντούγιες στο ίδιο ύψος με το ξεγυριστάρι (είδος πριονιού) και το κουραστάρι ( ίδιο εργαλείο αλλά με φαρδύτερη λάμα). Η επόμενη εργασία ήταν το πλάνισμα (λείανση) της ντούγιας με την πλάνια (εργαλείο με λεπτή λεπίδα που καθάριζε το ξύλο). Αφού τελείωνε αυτό το στάδιο ξεκινούσαν το σκάρωμα (συναρμολόγηση) του βαρελιού.
Ανάλογα με το φάρδος και το είδος του βαρελιού ο Βουτσάς ειχε την φόρμα (σιδερένιο στεφάνι) που τοποθετούσε την μια ντούγια δίπλα στην άλλη. Αφού τοποθετούσε τις ντούγιες και όσο προχωρούσε το σκάρωμα πρόσθετε και τα ανάλογα στεφάνια για να σφίγγουν και να συγκρατούν τις ντούγιες, ως το μέσον του βαρελιού περίπου. Το σκάρωμα του βαρελιού συνεχίζετε με το άναμμα φωτιάς στο εσωτερικό του κενού χώρου για να ζεσταθούν τα ξύλα να αποκτήσουν ευλυγισία. Φωτιά χρησιμοποιούσαν στα μεγάλα βαρέλια ενώ στα μικρότερα καυτό νερό. Με την βοήθεια ενός συρματόσχοινου και με ειδικό σφικτήρα σφίγγουν λίγο λίγο τις ντούγιες απ την άλλη μεριά του βαρελιού, μέχρι να έρθουν σε επαφή σε όλο το μήκος και να τοποθετήσουν το πρώτο βεργί (στεφάνι μεταλλικό), στη συνέχεια τα υπόλοιπα που με την βοήθεια της σφήνας (σίδερο διαμορφωμένο ανάλογα), κτυπούσαν με το σφυρί για να σφηνώσουν οι ντούγιες. Η διαδικασία των στεφανιών και η ευθυγράμμιση όλων των ντουγιών λεγόταν σαβογιάρισμα. Αφού περάσουν όλα τα στεφάνια ξεφόρμιζαν (έβγαζαν από την φόρμα) το βαρέλι, περνούσαν τα υπόλοιπα βεργιά και με την βοήθεια της σφήνας και του σφυριού σφήνωναν τα βεργιά πάνω από τις ντούγιες. Το καβάρισμα (τρόχισμα των ντουγιών προς τα μέσα) είναι η επόμενη διαδικασία που γινόταν με το καραβορούκανο ώστε να γίνει η γράδωση (αυλάκι στο οποίο θα σφηνωθούν τα φουντιά) με το τσινιαδόρο (εργαλείο για να ανοίξει το αυλάκι στις ντούγιες).Η κατασκευή των φουντιών (καπάκια) γινόταν από ντούγιες που όταν τις έβαζαν την μια δίπλα στην άλλη και όλες μαζί τις πρεσάριζαν με ξυλόσφηνες και τις κάρφωναν με δίμιτες ξυλόπροκιες. Το φουντί το έκοβαν στρογγυλό σύμφωνα με την φόρμα του βαρελιού και το τρόχιζαν στα άκρα με το ροκάνι (εργαλείο για τρόχισμα ξύλου) για να μπορούν να το σφηνώσουν στο αυλάκι που είχαν κάνει στις ντούγιες. Έτσι τελείωνε η κατασκευή του βαρελιού.
Στις άφορες, τα φουντιά συνήθως τα ενίσχυαν με μια πρόσθετη τραβέρσα (μπάρα από ξύλο). Τέλος αφού τοποθετήσουν τα φουντιά τα ψάθωναν (τοποθετούσαν ψαθί προκειμένου να γίνει καλλίτερη στεγανοποίηση), τα ροκάνιζαν με το ροκάνι, έξυναν δηλ. τις άκρες για να είναι λείες και το σιδέρωναν (ταχτοποιούσαν τα σιδερένια τσέρκια) με το σφυρί και την σφήνα (πολύ παλιότερα τα σιδερένια τσέρκια ήταν ξύλινα και χρησίμευαν για την στήριξη των βαρελιών). Με την καρκουνάρα (ατσάλινο εργαλείο σαν δίκοπο μυτερό μαχαίρι) ανοίγουν δυο τρύπες στο βαρέλι την καρκούνα (στο σημείο που κάνει κοιλιά το βαρέλι) μεγάλη τρύπα που το γεμίζουν μούστο και μια μικρότερη που βάζουν την κάνουλα (βρύση). Την καρκούνα την κλείνουν με ένα πίρο από ξύλο κέδρου ή δρυός και την τύλιγαν με ύφασμα λινό.
Το βαρέλι είναι έτοιμο. Τώρα πλέον το μόνο που θέλει είναι να γεμίσει με τα αρώματα του ασύρτικου, του αθηριού και του μαυράθηρου έως ότου ωριμάσει ο μούστος. Η αιτία να ανοίξουμε την κάνουλα και να γευτούμε το υπέροχο αποτέλεσμα συνήθως δεν αργεί. Αρκεί μια καλή παρέα, ένα καλό φαγητό, αλλά και μια οικογενειακή ή επαγγελματική χαρά ή επιτυχία είναι αυτά που θα δώσουν το σύνθημα να ανοίξει το πρώτο γιοματάρι και να αναφωνήσουμε στην υγειά μας και καλά κρασιά.
Με εκτίμηση
Μάρκος Ζώρζος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου